Απο την περιπέτεια του διαδικτύου στη σιγουράντζα της συμβατικής έκδοσης. Καλορίζικο και καλοτάξιδο.
Συμπληρώθηκαν τρία χρόνια από τότε που η ανυπομονησία μου, να μοιράζομαι τις χαρές μου και τις εμπειρίες μου από τα πανηγύρια του Αιγαίου, πολύ πριν την έκδοση του βιβλίου, με ώθησε να χρησιμοποιήσω τις νέες τεχνολογίες επικοινωνίας –στην αρχή με τα δεκανίκια φίλων ή συνεργατών που τους φορτώθηκα ασφυκτικά και κείνοι με τη σειρά τους με γιατροπόρευσαν τεχνολογικά, όπως ο νονός μου στο bloging Δημήτρης Ρουσουνέλος, ο εκδότης Μανώλης Βελιτζανίδης (Ινδίκτος) της
Αθηναικής Ταβέρνας, ο σύντροφος στα ταξίδια Ηλίας Προβόπουλος και στο τέλος η εξαίρετη εικαστικός Δήμητρα Σκανδάλη- και μόλις λίαν προσφάτως, πολύ λίαν, ούτε δέκα μήνες κατάφερα να σταθώ στα πόδια μου μονάχος.
Όλη αυτή η προσπάθεια και τα καταναγκαστικά έργα στους δασκάλους μου, αποσκοπούσαν στο νάρθω σε επαφή με όσους, περάσαμε μαζί ιδιαίτερες στιγμές στα πανηγύρια, να προκαλέσω ένα διάλογο γύρω απ’ αυτά, αλλά και να βρεθώ σ’ επαφή με όσους αγνώστους ερευνητές είχαν σχέση με το θέμα μου και να αντλήσω πληροφορίες.
Οφείλω εδώ να ομολογήσω ότι τη μεγαλύτερη ώθηση για την έρευνά μου, την πήρα, όταν άρχισα να καταγράφω τα πρώτα πανηγύρια. Τις πρώτες μου οργανωμένες επισκέψεις σε πανηγύρια τις ανάρτησα στο blog μου ήδη από το καλοκαίρι του 2008, και ένιωσα πολλή χαρά για τη μεγάλη επισκεψιμότητα που είχε. Τις περισσότερες φορές, στο λήμμα «Πανηγύρια» κάποιου νησιού, το κείμενο που είχα αναρτήσει βρισκόταν πρώτο στη σειρά, γεγονός που με βοήθησε ν’ αντιληφθώ ότι τα πανηγύρια αφορούσαν και άλλους και δεν ήταν μόνο δική μου εμμονή. Σ’ αυτή την εντύπωση συνέβαλαν και τα ανάλογα, ιδιαίτερα ενθαρρυντικά σχόλια των αναγνωστών του διαδικτύου, που μου έδωσαν το απαραίτητο κουράγιο. Σιγά σιγά άρχισαν να εντοπίζονται ορισμένοι ερευνητές και λαογράφοι, και φτιάχτηκε ένα σημαντικό δίκτυο πληροφορητών που με κατηύθυναν προς την εξεύρεση του κατάλληλου αρχειακού και φωτογραφικού υλικού. Πάνω απ’ όλα όμως, με το δίκτυο αυτό διαμορφώθηκαν πολύτιμες ανθρώπινες σχέσεις, και αυτό αρκούσε για ν’ αντλήσω το κουράγιο και τη δύναμη που χρειαζόμουν.
Εκτός των πανηγυριστών, των μουσικών, των κληρικών, των μαγείρων και των λοιπών φίλων των πανηγυριών, είχα την τύχη να γνωρίσω κάποιους σημαντικότατους ερευνητές οι οποίοι παίξαν ένα σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση των κεντρικών ιδεών των πανηγυριών όπως και σημαντικούς φωτογράφους που χάρις στις φωτογραφίες τους (αρχειακές ή σύγχρονες) το βιβλίο μου ομόρφηνε ακόμα περισσότερο. Τους ευχαριστώ όλους από την καρδιά μου.
Όταν ήλθε η στιγμή να ευχαριστήσω, ολοκληρώνοντας αυτό το βιβλίο, τους ανθρώπους που μου συμπαραστάθηκαν, με στήριξαν, με καθοδήγησαν, ένιωσα ιδιαίτερα ευνοημένος. «Είναι παιδιά πολλών ανθρώπων τα λόγια μας»: πόση αξία έχει αυτή η ρήση του Γιώργου Σεφέρη!
Συνειδητοποιώντας ότι είχαν ξεπεράσει τους εκατό όλοι εκείνοι που με τον ένα ή τον άλλο τρόπο βοήθησαν στην πραγματοποίηση αυτού
του έργου, επιβεβαίωσα για άλλη μια φορά πως κάθε προσωπική έκφραση και δημιουργία εξαρτάται από το σύνολο της ανθρώπινης γνώσης και της ανθρώπινης προσφοράς.
Αν κατ’ εξαίρεση πρέπει να αναφερθώ σε δυό-τρεις θα έπρεπε να αναφερθώ στον Σταύρο Σπηλιάκο, τη Μιράντα Τερζοπούλου, τον Μπάμπη Γαβριήλ, τον Δημήτρη Ρουσουνέλο, τον Ηλία Προβόπουλο, την Μαιρίνα Ματθεοπούλου, τον Περικλή Μεράκο και την Λητώ Τσεκούρα.
Σχετικά με το βιβλίο όσοι με παρακολούθησαν όλα αυτά τα χρόνια θα διαπιστωσαν το τρόπο προσέγγισης μου. Μ’ αφορμή το σπουδαιότερο πανηγύρι κάθε τόπου, μετά την καταγραφή των σύγχρονων δρώμενων ακολουθούσε μιά βουτιά στο παρελθόν –είτε μέσω αφηγήσεων των μεγαλύτερων πανηγυριστων είτε μέσω διερεύνησης αρχειακού υλικού- και έτσι σχηματιζόταν μιά ευρύτερη εικόνα των πανηγυριών του τόπου. Το μέρος αυτό, δηλαδή το δεύτερο μέρος του βιβλίου περιλαμβάνει την καταγραφη πανηγυριών απο τριάντα νησιά του Αιγαίου και ειδικά:
από Χίο, Λέσβο, Σάμο, Ικαρία και Σκύρο από το Β.Αιγαίο
απο τη Μύκονο, Τζιά, Κύθνο, Σύρο, Τήνο, Νάξο, Πάρο, Αμοργό, Ίο, Σαντορίνη, Σίκινο, Σίφνο κλπ από τις Κυκλάδες και
από Κάρπαθο, Κάσο, Νίσυρο, Κω, Αστυπαλιά, Ρόδο, Σύμη, Αντικύθηρα και Κρήτη από το Νότιο Αιγαίο.
Στο πρώτο μέρος της έκδοσης, που ξεπερνά τις 70 σελίδες, αποτυπώνονται με αναλυτικό τρόπο τα επιμέρους κοινά στοιχεία των πανηγυριών, αλλά και οι διαφοροποιήσεις τους: η γενικότερη γεωγραφία κάθε περιοχής, η τοποθεσία, ο χώρος οργάνωσης του πανηγυριού καθώς και η διαδικασία μετάβασης προς αυτόν, οι αρχιτεκτονικοί τύποι των εκκλησιών και των μοναστηριών, η προετοιμασία των τοπικών φαγητών, η μουσική, τα όργανα και οι οργανοπαίκτες, οι τοπικοί χοροί και τα τραγούδια, καθώς και οι αντίστοιχοι κώδικες και συμβολισμοί στη διάρκεια του πανηγυριού – δηλαδή η τελετουργία στο σύνολό της.
Το βιβλίο διαστάσεων 28Χ24, 288 σελίδων, με 400 φωτογραφίες και λεζάντες δίγλωσσες καθώς και μία περίληψη των κειμένων στην αγγλική θα κυκλοφορήσει απο τις 15 του Ιούνη στα κεντρικά βιβλιοπωλεία.
Θα θελα να σας αποχαιρετήσω με τον επίλογο του βιβλίου μου, που θεωρώ ότι είναι και το μήνυμα των πανηγυριών στις μέρες μας:
“Παρά τις κοσμοϊστορικές αλλαγές που έχουν συμβεί στις τοπικές κοινωνίες των νησιών του Αιγαίου τα τελευταία πενήντα χρόνια, αλλαγές που ανέτρεψαν αιώνων ήθη και έθιμα και κυρίως την ουσία της παραδοσιακής κοινότητας, τα πανηγύρια εξακολουθούν ν’αποτελούν τρόπο ζωής για μια σημαντική μερίδα ανθρώπων.
Από τη Σαμοθράκη ως τα Αντικύθηρα και από τη Φολέγανδρο ως τη Σύμη, στα πανηγύρια του Αιγαίου Αρχιπελάγους οι ατελείωτες ώρες εθελοντικής εργασίας για την προετοιμασία του φαγητού και για τις διάφορες τελετουργίες, η ομαδική δουλειά χωρίς υλική ανταμοιβή, το γενναιόδωρο δόσιμο χωρίς μέτρο και υστεροβουλία, το κλίμα αλληλεγγύης και αδελφοσύνης, το κλίμα χαράς και γλεντιού, οι απελευθερωτικές δυνάμεις του χορού και του τραγουδιού γεννούν αυτό το μοναδικό αίσθημα ότι ανήκεις σε μια κοινότητα, στον τόπο σου, στον εαυτό σου.
Ανεξάρτητα από τις ομοιότητες ή τις διαφορές των πανηγυριών από τόπο σε τόπο (θέματα που απασχολούν τις επιστήμες της κοινωνιολογίας, της ανθρωπολογίας, της εθνολογίας, της λαογραφίας, της μουσικολογίας κτλ.), το νόημα και το μήνυμά τους έχουν να μας διδάξουν πολλά. Σ’ αυτούς τους θυλάκουςκοινοτικής ζωής διαβλέπουμε κι εμείς ίσως την απάντηση στον ενιαίο και ολοκληρωτικό παγκόσμιο πολιτισμό που απειλεί να μας ισοπεδώσει…
Στην υποκρισία των σύγχρονων κοινωνικών συναναστροφών και στη φυγή των «εικονικών» ταξιδιών, τα πανηγύρια έρχονται να μας υπενθυμίσουν ότι υπάρχει και η ζωή.
Η ζωή μαζί με τους άλλους”.
